دانشگاه محقق اردبیلی

دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی

گروه تربیت بدنی و علوم ورزشی

پایان­ نامه برای دریافت درجه­ کارشناسی ارشد

در رشته­ تربیت بدنی گرایش فیزیولوژی ورزش

عنوان:

بررسی تأثیر مصرف زعفران بر استقامت قلبی-تنفسی دانشجویان دختر غیرفعال دانشگاه محقق اردبیلی

استاد راهنما:

دکتر عباس معمارباشی

استاد مشاور:

دکتر معرفت سیاهکوهیان

برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود

تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب:

فصل اول: کلیات پژوهش

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………2

1-1- تعریف مساله ………………………………………………………………………………………….3

1-2- فرضیات تحقیق……………………………………………………………………………………… 6

1-3- ضرورت و اهمیت تحقیق ………………………………………………………………….. 7

1-4- اهداف تحقیق …………………………………………………………………………………….. 8

1-4- 1- هدف کلی …………………………………………………………………………………. 8

1-4- 2- اهداف اختصاصی……………………………………………………………………………. 9

1-5- فرضیات تحقیق…………………………………………………………………………………. 9

1-6- محدودیت های پژوهش…………………………………………………………………………10

1-6-1- محدودیت های قابل کنترل……………………………………………………………… 11

1-6-2- محدودیت های غیر قابل کنترل………………………………………………………….. 11

1-7- تعریف واژه ها و اصطلاحات……………………………………………………………. 11

1-7-1- زعفران …………………………………………………………………………………………. 11

1-7-2- دارونما ……………………………………………………………………………………….12

1-7-3- حداکثر اکسیژن مصرفی …………………………………………………………….12

1-7-4- نقطه شکست ضربان قلب………………………………………………………………..12

1-7-5- نسبت تبادل تنفسی ……………………………………………………………………………13

1-7-6- نبض اکسیژن …………………………………………………………………………………13

1-7-7- افراد غیر فعال…………………………………………………………………………………..13

فصل دوم: مبانی نظری پژوهش

مقدمه ………………………………………………………………………………………… 15

2-1- بخش اول………………………………………………………………………………….. 15

2-1-1- آمادگی قلبی تنفسی ………………………………………………………………………. 15

2-1-2- عوامل موثر بر عملکرد استقامتی ……………………………………………….. 16

2-2- بخش دوم……………………………………………………………………………………… 18

2-2-1-ترکیبات زعفران………………………………………………………………….. 18

2-2-1-1- کروسین …………………………………………………………………………. 19  

2-2-1-2- پیکروکروسین ……………………………………………………………………… 20

2-2-1-3- سافرانال……………………………………………………………………………20

2-2-2- خواص دارویی………………………………………………………………………… 21

2-2-3- مضررات مصرف بیش از حد زعفران…………………………………………… 22

2-2-4-پیشینه تحقیقات به عمل آمده در رابطه زعفران …………………………….. 23

2-2-4-1- اثرات ضد افسردگی ………………………………………………………. 23    

2-2-4-2- اثر تقویتی بر یادگیری و حافظه ……………………………………………. 24  

2-2-4-3- اثر قلبی- عروقی و تنفسی ………………………………………………….. 24

2-2-4-4- اثر آنتی اکسیدانی و حفاظت از سلول ها…………………………………… 25

2-2-4-5- اثر بر دستگاه گوارش ………………………………………………………… 26

2-2-4-6- اثر بر دستگاه تولید مثل ………………………………………………… 26

2-2-4-7- اثر بر دستگاه ایمنی ………………………………………………………….. 27

2-2-4-8- اثر ضد درد و ضد التهاب…………………………………………………….. 27

2-2-4-9- اثر بر کوفتگی عضلانی ناشی از ورزش ………………………………….. 28

2-3- بخش سوم…………………………………………………………………………….. 29

2-3-1- عوامل ارگوژنیگ………………………………………………………………… 29

2-3-2- تاثیر مکمل های گیاهی بر روی استقامت قلبی تنفسی………………… 29  

2-4- خلاصه و جمع بندی مهمترین مطالب………………………………………………… 33

فصل سوم: مواد و روش پژوهش

مقدمه……………………………………………………………………………………….. 35

3-1- روش تحقیق………………………………………………………………………….. 35

3-2- روش آماری …………………………………………………………………………… 35

3-3- نمونه پژوهشی و نحوه گزینش ……………………………………………………..35

3-4- وسایل و ابزارهای مورد نیاز………………………………………………………… 37

3-4-1- ابزارهای فیزیکی و نرم افزارها ………………………………………………37

3-4-2- فرم ها …………………………………………………………………………………..37

3-5- روش جمع آوری اطلاعات …………………………………………………………….. 38

3-5-1-روش مصرف زعفران و دارونما ………………………………………………… 39

3-5-2- اندازه گیری ها ……………………………………………………………….. 40

3-5-2-1- اندازه گیری سن آزمودنی ها ……………………………………………… 40

3-5-2-2- اندازه گیری قد و وزن ………………………………………………………… 40

3-5-2-3- اندازه گیری درصد چربی ……………………………………………………… 40

3-5-2-4- روش اندازه گیری فشارخون……………………………………………….41

3-5-2-5- روش اندازه گیری و ارزیابی گازهای تنفس…………………………… 42

3-5-2-6- اجرای پروتکل بروس ………………………………………………………… 42

3-5-2-7- روش ثبت ضربان قلب فعالیت……………………………………………….43

3-6- تجزیه و تحلیل اطلاعات خام………………………………………………….43      

3-7- روش تحلیل آماری …………………………………………………………………….. 44

3-8- شماتیک طرح تحقیق …………………………………………………………….. 45

فصل چهارم: نتایج و یافته های پژوهش

مقدمه ……………………………………………………………………………………… 47

4-1- توصیف یافته های پژوهش ……………………………………………….. 47

4-1-1- توصیف ویژگی های آزمودنی ها …………………………………………… 47

4-1-2- توصیف نتایج آنالیز گازهای تنفسی ………………………………………. 48

4-1-2-1- توصیف نتایج حداکثر آنالیز گازهای تنفسی ……………………………48  

4-1-2-2- مقادیر نتایج آنالیز گازهای تنفسی تقسیم بر وزن آزمودنی ها …….. 49

4-1-2-3- مقادیر نتایج حداکثر آنالیز گازهای تنفسی پس از حذف 60 ثانیه اول……….50

4-1-2-4- مقادیر نتایج حداکثر آنالیز گازهای تنفسی در زمان های مساوی………….51

4-1-2-5- مقادیر نتایج حداکثر آنالیز گازهای تنفسی در زمان 2 الی 5 دقیقه…………… 52

4-2- آزمون فرضیه های تحقیق ………………………………………………………………..53

4-2-1- آزمون فرضیه‌ی اول…………………………………………………………………….53

4-2-2- آزمون فرضیه‌ی دوم……………………………………………………………………54

4-2-3- آزمون فرضیه‌ی سوم …………………………………………………………………… 56

4-2-4- آزمون فرضیه‌ی چهارم ………………………………………………………………..57

4-2-5- آزمون فرضیه‌ی پنجم …………………………………………………………………… 58

4-2-6- آزمون فرضیه‌ی ششم……………………………………………………………………60

4-2-7- آزمون فرضیه‌ی هفتم………………………………………………………………..61

4-2-8- آزمون فرضیه‌ی هشتم…………………………………………………………………..62    

4-2-9- آزمون فرضیه‌ی نهم ……………………………………………………………… 63

4-2-10- آزمون فرضیه‌ی دهم …………………………………………………………… 64

4-2-11- آزمون فرضیه‌ی یازدهم ……………………………………………………………65

4-2-12- آزمون فرضیه‌ی دوازدهم …………………………………………………… 65

4-2-13- آزمون فرضیه‌ی سیزدهم ……………………………………………………………68  

4-3- خلاصه نتایج …………………………………………………………………………..70      

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

مقدمه ……………………………………………………………………………………………….70    

5-1- بحث ………………………………………………………………………………………….73

5-2- نتیجه گیری ……………………………………………………………………………… 76

5-3- پیشنهادات ……………………………………………………………………………….. 76

5-3-1- پیشنهادات کاربردی …………………………………………………………………. 76  

5-3-2- پیشنهادات پژوهش ………………………………………………………………. 77  

منابع و ماخذ …………………………………………………………………………………. 78                               

پیوست ها ………………………………………………………………………………………….83

چکیده:

ورزشکاران پیوسته در جستجوی راهکار‌‌‌های برای بهبود عملکرد ورزشی خود بوده‌اند. یکی از روشهایی که می‌تواند سبب توسعه عملکرد ورزشی شود و ورزشکاران را از لحاظ فیزیکی و روانی برای فعالیت ورزشی آماده ‌کند استفاده از مکمل‌‌های گیاهی است. هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر مکمل زعفران بر روی فاکتورهای استقامت قلبی_تنفسی در زنان غیر‌‌ورزشکار بود. پس از تکمیل پرسشنامه تندرستی و فعالیت بدنی و اجرای تست یک مایل دویدن، از میان افراد واجد شرایط 14 نفر از دانشجویان دختر غیرفعال دانشگاه محقق (با میانگین سنی 38/1± 7/20 سال و شاخص توده بدنی 8/1±1/21) انتخاب شدند و در 3 مرحله آزمون بروس را بر روی دستگاه نوارگردان متصل به دستگاه تجریه وتحلیل گازهای تنفسی به فاصله یک هفته از یکدیگر اجرا کردند. در این تحقیق آزمودنی‌ها در مرحله اول یک هفته پس از مصرف دارونما و در مرحله دوم یک هفته پس از مصرف روزانه300 میلی‌گرم کلاله گل زعفران تست­ها را اجرا نموده و متغیرهای مورد نظر اندازه‌گیری شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون تحلیل کوواریانس و تصحیح بونفرونی استفاده شد. نتایج نشان داد که مصرف 300 میلی‌گرم زعفران به مدت یک هفته باعث افزایش معنی‌داری درVO₂ ،VO_2max ، نبض اکسیژن، زمان واماندگی و کاهش معنی‌دار در فشار خون و ضربان قلب در حالت استراحت شد و همچنین افزایش معنی‌دار در اکسیداسیون چربی و کاهش معنی‌دار مصرف انرژی از کربوهیدارت طی اجرای تست بروس متعاقب مصرف زعفران مشاهده شد و HRDP و ضربان قلب یک دقیقه پس از فعالیت پس مصرف زعفران تغییر معنی داری نداشته است(05/0 p< ). در نتیجه، به نظر می‌رسد مصرف زعفران احتمالا اثر ارگوژنیکی بر عملکرد قلبی_تنفسی دانشجویان دختر غیرفعال دارد و احتمالا تاثیر ارگوژنیکی بارزی در ورزشهای استقامتی خواهد داشت.

فصل اول: کلیات پژوهش

مقدمه:

امروزه رقابت شدیدی بین ورزشکاران در کشورهای مختلف برای کسب عنوان‌های قهرمانی در بازی‌های المپیک، جهانی و قاره‌ای وجود دارد و تلاش برای بهبود عملکرد ورزشکاران، دانشمندان علوم ورزشی را نیز به فعالیت بیشتر در این بخش واداشته و پژوهش در علوم ورزشی را فزونی بخشیده است. طی سالیان اخیر بررسی مزایا و تأثیرات مثبت و منفی مصرف مکمل‌های تغذیه‌ای بر عملکرد ورزشی در کانون توجه صاحب‌نظران رشته علوم ورزشی قرار گرفته است. همچنین با توجه به سخت گیری‌های آژانس بین‌المللی ضددوپینگ در مورد مصرف مواد و ترکیبات ممنوعه، توجه محققان و ورزشکاران به مکمل‌های غذایی و ترکیبات گیاهی جلب شده است تا شاید به کمک آنها بتوانند عملکرد ورزشی را بهبود ببخشند و در رقابت های ورزشی نتیجه بهتری کسب کنند.

اولین نوشته‌ها در زمینه گیاهان دارویی به حدود 5000 سال پیش به زمان سومری‌ها باز می‌گردد. بنابراین قرن‌هاست که مردم از گیاهان برای بهبود و سلامت خویش استفاده می‌کنند. در طول تاریخ گیاهان به عنوان غذا یا دارو در جهت درمان و یا پیشگیری استفاده شده‌اند (swerdiow, 2000). گیاهان دارویی به دلیل وجود مواد موثر و همراه بودن آنها با مواد دیگر پیوسته از یک حالت تعادل بیولوژیک برخوردار می‌باشد بنابراین مصرف به اندازه آن‌ها در بدن انباشته نشده و اثرات جانبی به بار نمی‌آورد.

گیاهان دارویی امروزه به شکل ویژه‌ای مورد توجه قرار گرفته‌اند و مطالعات زیادی بر روی آنها به منظور تولید داروهای مختلف و جدیداً مکمل‌های غذایی صورت گرفته است که استفاده از برخی از آنها به شکل مکمل باعث بهبود عملکرد ورزشی و برخی تأثیر مثبتی نداشته‌اند. ابراهیم و همکاران (2000) نشان دادند مکمل سیر به دلیل جلوگیری از تجمع پلاکتها و فعال شدن فاکتورهای فیبرینولیز و افزایش سیالیت خون باعث افزایش حداکثر اکسیژن مصرفی (VO_2max) می‌شود. درمطالعه‌ای که بر جینسینگ انجام شد به این نتیجه رسیدند که مصرف روزانه 200 میلی‌گرم مکمل جینسینگ به مدت ٣ هفته در جوانان سالم با توان ورزشی متوسط و رژیم غذایی معمولی اثر قابل توجه و معنی‌داری در افزایش VO_2max نداشته است ( jason et al., 1996).

1-1- تعریف مسئله

استقامت قلبی _تنفسی ضمن اینکه از عوامل مهم تندرستی است یکی از اجزای اصلی آمادگی جسمانی است که سهم بسزایی در افزایش قابلیت‌های ورزشکاران، خصوصاً در ورزش‌های استقامتی دارد. آمادگی قلبی_تنفسی توانایی قلب برای ارسال حجم کافی خون غنی از اکسیژن به سمت عضلات و مصرف هر چه بیشتر آن در حین فعالیت جسمانی است. برای بهبود آمادگی قلبی_تنفسی همراه تمرینات منظم و تغذیه مناسب، استفاده از برخی مکمل‌های مجاز می‌تواند مفید واقع شود. از جمله روش‌های موجود برای افزایش استقامت قلبی _عروقی استفاده از مکمل‌های کربوهیدراتی، مصرف ویتامین‌ها، بارگیری سدیم بی‌کربنات، استروییدهای آنابولیکی، موسیقی، … می‌باشد. علاه بر موارد ذکر شده، استفاده از مکمل‌های گیاهی نیز جهت بهبود استقامت قلبی_تنفسی به علت اثر بخشی مثبت و عوارض کمتر اخیراً مورد توجه زیاد محققین قرار گرفته است. از این گونه گیاهان می‌توان به زعفران، گوارنا، سیر، جینسینگ، جینگوبیولبا، مریم گلی، زیره کوهی و … اشاره کرد.

زعفران با نام علمی (Crocus sativus) و نام عمومی (saffron) از خانواده زنبقیان (iridaceas) گیاهی علفی، چند ساله، بدون ساقه که ریشه پیازی دارد و به گل سلامتی، سلطان ادویه ها و طلای سرخ معروف است. کلاله خشک آن به عنوان طعم دهنده و چاشنی غذایی در اکثر کشورهای جهان مصرف می شود.

زعفران علاوه بر این که یک چاشنی غذایی پر مصرف است، اثرات فارمالوژیک متعددی نیز دارد و یک دارویی قوی محسوب می‌شود زیرا با مقادیر کم روزانه 100میلی گرم زعفران یا 30 میلی‌گرم پودر عصاره هیدروالکلی زعفران از راه خوراکی در انسان می‌تواند اثرات فارماکولوژیک قابل توجه ایجاد کند (کیان بخت، 2008).

عصاره زعفران شامل ترکیبات زیادی از جمله α-کروستین[1]، کروسین­ها که شامل کروسین[2]، دی کروستین[3]، تریکروستین[4]، پیکرو کروستین[5]و سافرانال[6] است. کاروتونوییدهای مانند بتاکاروتن و لیکوپن و گزانتن و ویتامین ها به خصوص ریبوفلاوین و تیامین نیز در زعفران یافت می­شود. کروسین، کروستین و سافرانال مواد موثر اصلی زعفران هستند که فعالیت های فارماکولوژیکی و اثرات درمانی را به آنها نسبت می‌دهند (کیان بخت، 1387).

زعفران به علت قدمت طولانی در طب سنتی از ارزش خاصی برخوردار است و به همین جهت نیز مبنای تحقیقات علمی جدید قرار گرفته و خواص آن در تحقیقات فراوانی مورد بررسی قرار گرفته است. پژوهشهای جدید نشان می‌دهند که زعفران و مواد موثر آن دارای اثرات حفاظت کننده قلب (رضوی و همکاران،1392)، ضدتوموری (Premkumar et al., 2003)، آنتی اکسیدانی(Pham & Cormier, 2000)، تقویت کننده حافظه و یادگیری (abe & Satio, 2000)، ضد درد و ضد التهاب (اربابیان و همکاران، 2009)، ضد تشنج (حسین زاده و طالب‌زاده،2006)، ضد افسردگی (آخوندزاده و همکاران، 2006)، پایین آورنده فشار خون (ایمن شهیدی و همکاران، 2009)، کاهش دهنده قند و چربی خون (Sheng et al., 2006) و افزایش دهنده اکسیژن رسانی به بافتها (Grisolia, 1974)، گشاد کننده برونش (بسکابادی و اصلانی، 2000) و … است. همچنین در طب سنتی ذکر شده است که زعفران قادر است سلامت قلب و عروق را تأمین نماید (رضوی و همکاران، 1392).

امام قریشی و همکاران در سال (1390) در تحقیقی با عنوان اثر تجویز تحت مزمن عصاره‌های آبی و هیدروالکلی زعفران استهبانات فارسی بر تست شنا در موش سوری نشان دادند که تجویز عصاره آبی و همچنین عصاره الکلی زعفران باعث افزایش زمان شنا کردن در موش سوری گردید و علت آن را اثر ضد افسردگی زعفران و تأثیر آن به سیستم اپی‌نفرین عنوان داشته­اند.

در تحقیق فاتحی و همکاران (2006) عصاره اتانولی و آبی زعفران فشار متوسط خون شریانی را در موش صحرایی بیهوش شده کاهش داد که علت آن را تأثیر عصاره زعفران به مقاومت محیطی عروق دانسته اند.

نتایج تحقیق بسکابادی و همکاران (2006) نشان داد که زعفران به تراشه جدا شده خوکچه هندی اثر اتساعی نسبتا قوی داشته که قابل مقایسه و حتی بالاتر از تیوفیلین است و سافرانان تا اندازه‌ی مسئول این اثر زعفران بوده است. در مطالعاتی نشان داده شد که کروسین خاصیت ضد آترواسکلروز دارد و مانع از افزایش تری گلیسریدها، LDL، کلسترول در سرم خون می‌شود.

نتایج پژوهش معمارباشی و رجبی (1391) که بر روی 24 نفر از دانشجویان غیر فعال دانشگاه محقق انجام شد نشان داد که مصرف 300 میلی گرم سرگل زعفران به مدت ده روز مانع از کاهش حداکثر قدرت ایزوتونیک و ایزومتریک متعاقب یک جلسه فعالیت عضلانی اکسنتریک می‌شود. که دلایل احتمالی این افزایش نیرو را آثار متسع کننده عروق، احتمال خون رسانی بهتر به عضلات و نیز افزایش اکسیژن رسانی بر اثر زدایش رادیکالهای آزاد عضله بر اثر مصرف زعفران دانسته­اند.

یافته‌های پژوهشی نشان داد که مصرف مکمل زعفران همراه با فعالیت شدید بدنی باعث افزایش آنزیم سوپراکسایددیسموتاز و کاهش آنزیم کاتالاز می‌شود     (مرادی و همکاران 1390).  

سوپر اکساید دیسموتاز و کاتالاز 2 آنزیم هایی هستند که می‌توانند رادیکال آزاد اکسیژن ناشی از زنجیره انتقال الکترون را تجزیه نمایند و مهمترین عملکرد آنها در قلب، برداشت رادیکال آزاد است که از این طریق می توانند به سلامت و عملکرد قلب کمک کنند.

با توجه به خواص فوق العاده مفید زعفران و مواد موثره آن و تأثیرات مطلوبی که بر سلامت سیستم قلبی_تنفسی دارد و به دلیل این که هیچ پژوهشی در زمینه تأثیر زعفران بر فاکتورهای استقامت قلبی_تنفسی صورت نگرفته است، تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر مصرف مکمل زعفران بر شاخص‌های استقامت قلبی- تنفسی طراحی و اجرا شده است.

برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید.